Τόσο στη βρεφική, όσο και στην παιδική ηλικία, η επαρκής ενυδάτωση του οργανισμού είναι απαραίτητη για την υγιή ανάπτυξη των παιδιών. Ακόμη και μικρού βαθμού έλλειψη νερού από το σώμα προκαλεί αίσθημα κούρασης, ανησυχίας ίσως και εκνευρισμό. Στη σχολική ηλικία μικρή έλλειψη νερού μειώνει την πνευματική διαύγεια και την ικανότητα συγκέντρωσης στο σχολείο.
Υπό κανονικές συνθήκες όλοι έχουμε απώλεια υγρών με τη μορφή ιδρώτα, δακρύων, κοπράνων και ούρων. Αναπληρώνουμε την απώλεια αυτή με τροφές που περιέχουν υγρά και με τη λήψη υγρών. Όταν ο οργανισμός δεν μπορεί να αναπληρώσει τα υγρά που χάνει με τον εμετό, την διάρροια, τον πυρετό ή την άσκηση, τότε οδηγείται στην αφυδάτωση. Τα βρέφη και τα παιδιά είναι μια ομάδα ιδιαίτερα επιρρεπής στην αφυδάτωση, καθώς αδυνατούν να φροντίσουν μόνα τους τον εαυτό τους.
ΣΗΜΕΊΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗΣ ΤΗΣ ΑΦΥΔΑΤΩΣΗΣ:
Μετρίου Βαθμού Αφυδάτωση:
- Ξηροστομία
- Υπνηλία
- Κλάμα χωρίς δάκρυα
- Λιγότερες από έξι βρεγμένες πάνες την ημέρα στα βρέφη
Σοβαρού Βαθμού Αφυδάτωση:
- Πολύ ξηρό στόμα
- Ξηρό ρυτιδωμένο δέρμα
- Υπνηλία
- Παράξενη συμπεριφορά
- Μαύροι κύκλοι γύρω από τα μάτια
- Κρύα πόδια και χέρια
- Μυϊκές κράμπες
- Καθόλου ούρα για μερικές ώρες
- Αποπροσανατολισμός
- Βαριές, γρήγορες αναπνοές
- Γρήγορος, αδύνατος περιφερικός σφυγμός
Πώς αντιμετωπίζεται η αφυδάτωση?
Η αντιμετώπιση της αφυδάτωσης γίνεται με την αντικατάσταση των χαμένων υγρών και ταυτόχρονα με την αντιμετώπιση του αιτίου που την προκαλεί, το οποίο θα διερευνήσει ο γιατρός που θα εξετάσει το παιδί.
Σε περίπτωση εμετού:
- Αφήστε το στομάχι του παιδιού να ηρεμήσει: μην πιέζετε το παιδί αμέσως μετά τον εμετό να φάει ή να πιεί κάτι. Το πιο πιθανό είναι να το βγάλει αμέσως. Αφήστε το παιδί χωρίς φαγητό και χωρίς υγρά για 2 ώρες. Όσο πιο μικρό το παιδί τόσο λιγότερη ώρα μπορούμε να το αφήσουμε χωρίς υγρά.
- Επαναχορηγείστε υγρά σιγά- σιγά. Στην περίπτωση μέτριου βαθμού αφυδάτωσης μπορεί να επιχειρηθεί ενυδάτωση στο σπίτι με τα ειδικά διαλύματα ηλεκτρολυτών. Χορηγήστε αυτό το διάλυμα στο παιδί λίγο-λίγο με ένα κουταλάκι. Μην υποκύψετε στο κλάμα του παιδιού που πιθανόν να ζητά να πιεί όσο νερό θέλει από το ποτήρι. Χρειάζεται υπομονή, διαφορετικά οι εμετοί δεν θα σταματήσουν εύκολα.
- Μην δίνετε στερεά τροφή τις πρώτες 8-12 ώρες. Ξεκινήστε με κάτι ελαφρύ όπως φρυγανιά, μήλο, μπανάνα, ρύζι, μακαρόνια ή πατάτα βραστή. Καλό είναι να αποφεύγετε τα χόρτα και τα φρούτα.
- Σταματήστε τα φάρμακα που δεν είναι απολύτως αναγκαία :Τα περισσότερα φάρμακα ερεθίζουν το στομάχι, γι’ αυτό όσο λιγότερα δίνετε τόσο το καλύτερο. Αν χρειάζεται να δώσετε αντιπυρετικό (π.χ παρακεταμόλη) προτιμήστε να χορηγήσετε υπόθετο. Τα αντιεμετικά φάρμακα δεν επιτρέπονται στα παιδιά, γι’ αυτό μην τα χορηγείτε ποτέ
Ειδική προσοχή για τα βρέφη:
Τα βρέφη αφυδατώνονται πολύ εύκολα, γι αυτό πρέπει να είστε πολύ προσεκτικοί και να ζητάτε πάντα ιατρική συμβουλή. Αφήστε το βρέφος νηστικό, χωρίς να χορηγήσετε οποιοδήποτε υγρό για 1-2 ώρες. Στη συνέχεια, δίνετε ελάχιστη ποσότητα νερού (5-10ml) κάθε 2-3λεπτά.Εάν δεν κάνει εμετό, αυξήστε σταδιακά την ποσότητα υγρών και σιγά-σιγά επιστρέψτε στο γάλα και τις στερεές τροφές. Εάν πρόκειται για θηλάζον βρέφος, τότε συνεχίζει να θηλάζει, αλλά λιγότερη ώρα από προηγουμένως και πιο συχνά.
Εάν ακολουθήσετε τις πιο πάνω οδηγίες και το παιδί εξακολουθεί να κάνει εμετούς, τότε πρέπει να επαναξιολογηθεί από τον παιδίατρο. Ο γιατρός εξετάζοντας το παιδί θα αποφασίσει αν χρειάζεται ή όχι νοσοκομειακή περίθαλψη για χορήγηση ενδοφλέβιων υγρών.
Η σοβαρής μορφής αφυδάτωση χρειάζεται άμεση εισαγωγή στο νοσοκομείο για περίθαλψη με ενδοφλέβια υγρά.
Σε περίπτωση διαρροιών:
Εάν το παιδί κάνει διάρροιες χωρίς εμετούς, τότε συνεχίζετε να το σιτίζετε από το στόμα λαμβάνοντας υπόψη τα εξής:
- Μην δίνετε αντιδιαρροϊκά φάρμακα εκτός εάν τα συστήσει ο γιατρός.
- Αποφύγετε λαχανικά και φρούτα (εκτός από μπανάνα ή μήλο).
- Μη δίνετε τροφές που περιέχουν πολύ ζάχαρη, γιατί μπορεί να επιδεινώσουν τη διάρροια.
- Δίνετε στο παιδί αρκετά υγρά (όχι μόνο νερό), κατά προτίμηση τα ειδικά διαλύματα για να μην αφυδατωθεί.
- Μη δίνετε τσάι ή coca cola.
Σε περίπτωση εμετών και διαρροιών:
Στην περίπτωση αυτή το πρώτο μέλημα είναι να σταματήσουν οι εμετοί, έτσι λοιπόν ακολουθήστε τις οδηγίες για τους εμετούς. Μόλις σταματήσουν οι εμετοί, τότε ακολουθήστε και τη δίαιτα για την αντιμετώπιση των διαρροιών.
Σε περίπτωση πυρετού:
Σπάνια το παιδί με πυρετό (χωρίς διάρροια ή εμετό) μπορεί να αφυδατωθεί γιατί απλούστατα το αίσθημα της δίψας θα λειτουργήσει αυτόματα και το παιδί θα ζητήσει αμέσως υγρά. Καλό είναι να χορηγείτε άφθονα υγρά στο παιδί με τον πυρετό, γιατί η καλή ενυδάτωση το κάνει να αισθάνεται καλύτερα. Εάν δεν μπορεί να λάβει υγρά λόγω πχ μιας έντονης στοματίτιδας τότε κινδυνεύει από αφυδάτωση. Ο γιατρός θα κρίνει αφού το εξετάσει εάν χρειάζεται ή όχι νοσοκομειακή περίθαλψη για χορήγηση ενδοφλέβιων υγρών.
ΜΑΡΙΑ ΟΡΦΑΝΟΥ
ΠΑΙΔΙΑΤΡΟΣ