ΠΥΡΕΤΟΣ είναι η αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος πάνω από το φυσιολογικό. Είναι το πιο συχνό σύμπτωμα πολλών ασθενειών και συνήθως το πρώτο που αντιλαμβάνονται οι γονείς.
Πού γίνεται η θερμομέτρηση ;
Tη θερμοκρασία τη μετράμε συνήθως στη μασχάλη, στο ορθό ή στο στόμα με διάφορα θερμόμετρα ή σπανιότερα στο δέρμα με διάφορες ταινίες. Οι τελευταίες όμως δεν είναι πολύ αξιόπιστες. Πρέπει να γνωρίζουμε ότι ακόμα και την ίδια στιγμή η θερμοκρασία δεν είναι η ίδια σε όλα τα σημεία θερμομέτρησης. Έτσι για παράδειγμα στο ορθό η θερμοκρασία είναι συνήθως κατά 0,4-1 βαθμό υψηλότερη από ό,τι στη μασχάλη.
Πάνω από ποια θερμοκρασία λέμε ότι τα παιδιά έχουν πυρετό;
Η φυσιολογική θερμοκρασία μετρημένη στη μασχάλη κυμαίνεται από 36,2 °C έως 37,3°C .Τις πρώτες πρωινές ώρες η θερμοκρασία του σώματος είναι χαμηλή, ενώ το απόγευμα, ιδίως στα παιδιά μετά από έντονη άσκηση, η θερμοκρασία ανεβαίνει. Συνεπώς , μπορούμε χοντρικά να πούμε ότι πυρετό έχει ένα παιδί με θερμοκρασία ορθού >38°C ή θερμοκρασία μασχάλης >37,4 °C. Υψηλός πυρετός θεωρείται ο πυρετός που ξεπερνά τους 40,5°C.
Ο τύπος του πυρετού στα παιδιά μπορεί να διαφέρει ανάλογα με την ηλικία και τη φύση της νόσου. Τα νεογνά μπορεί να μην παρουσιάζουν αύξηση της θερμοκρασίας ή να έχουν ακόμα και υποθερμία παρά την ύπαρξη σοβαρής λοίμωξης, ενώ τα νήπια και τα μικρότερα των 5 ετών παιδιά μπορεί να παρουσιάζουν πολύ υψηλή θερμοκρασία (έως και 40,5°C) ως αντίδραση σε μια σοβαρή βακτηριακή λοίμωξη ή σε μια ιογενή λοίμωξη.
Φοβία για τον πυρετό. Πόσο δικαιολογημένη είναι;
Η άγνοια και ο φόβος για τον πυρετό είναι κοινά σε όλους τους γονείς ανεξάρτητα από το μορφωτικό τους επίπεδο. Περίπου 1 στους 4 θεωρεί ως πυρετό θερμοκρασίες μασχάλης ακόμα και μεταξύ 36,8°C και 37,2°C. Περισσότεροι από τους μισούς ονομάζουν υψηλό πυρετό θερμοκρασία >38°C, ενώ περίπου 1 στους 5 νομίζει ότι ο «υψηλός» πυρετός μπορεί να προκαλέσει πυρετικούς σπασμούς ή μόνιμη εγκεφαλική βλάβη.
Μήπως και οι ίδιοι οι παιδίατροι δεν αναγκάζονται πολλές φορές να «θεραπεύσουν» τον πυρετό για αντιμετωπίσουν τη φοβία των γονιών;
Σήμερα έχει αποδειχτεί ότι ο πυρετός είναι ένα εξαιρετικά χρήσιμο σύμπτωμα, καθώς κινητοποιεί πληθώρα αμυντικών μηχανισμών του οργανισμού, ώστε αυτός να καταπολεμήσει τα μικρόβια ή τους ιούς.
Επιπλέον ο πυρετός είναι σύμπτωμα κι όχι αρρώστια και άρα οφείλεται σε πολλά αίτια. Το κυριότερο για τα παιδιά είναι οι λοιμώξεις, από ιούς ή μικρόβια. Μπορεί όμως να είναι εκδήλωση άλλων παθήσεων ή ακόμα και αντίδραση σε φάρμακα. Ως εκ τούτου ο πυρετός από μόνος του δεν είναι επικίνδυνος. Επικίνδυνη, όμως μπορεί να είναι η αιτία που τον προκαλεί. Τούτο φυσικά σημαίνει ότι το παιδί με τον πυρετό πρέπει να εξεταστεί από τον παιδίατρο του , για να διαπιστώσει εκείνος την αιτία του πυρετού. Ένας απλός τρόπος για να διαπιστώσουν οι γονείς αν το παιδί με τον πυρετό έχει κάτι «σοβαρό», είναι να το παρατηρήσουν όταν πέφτει ο πυρετός. Αν το παιδί, όταν μείνει απύρετο, είναι ζωηρό κι έχει κέφι για παιχνίδι, τότε κατά πάσα πιθανότητα δεν έχει σοβαρό πρόβλημα.
Πώς αντιμετωπίζουμε τον πυρετό;
Ο πυρετός αντιμετωπίζεται με τη χρήση αντιπυρετικών. Αν ληφθεί υπόψη ότι είναι ένα χρήσιμο όπλο του οργανισμού για να καταπολεμά τις λοιμώξεις σωστό θα ήταν να αφήναμε ένα άτομο να έχει πυρετό. Όταν όμως αυτός είναι υψηλός προκαλεί δυσφορία, ανησυχία ,κλάμα κλπ. Συνεπώς καταπολεμούμε τον πυρετό όχι γιατί αυτός είναι επικίνδυνος, αλλά διότι προκαλεί κακουχία στο παιδί. Συνηθίζεται στα παιδιά να δίνουμε αντιπυρετικά φάρμακα σε πυρετό >38,5°C (θερμοκρασία μασχάλης), γιατί συνήθως σ’ αυτήν τη θερμοκρασία τα περισσότερα αισθάνονται άσχημα.
Τα αντιπυρετικά φάρμακα κυκλοφορούν σε διάφορες μορφές (σιρόπια, υπόθετα, χάπια κλπ). Καθεμιά περιέχει ορισμένο ποσό δραστικής ουσίας. Η δόση των αντιπυρετικών καθορίζεται ανάλογα με το βάρος του παιδιού και γι’ αυτό οι γονείς πρέπει να συμβουλεύονται τον παιδίατρο. Όταν δίνουμε σιρόπι καλό είναι να είμαστε ακριβείς και να μετρούμε την ποσότητα με μια σύριγγα κι όχι με κουταλάκι του γλυκού. Σε περισσότερα από 50 % των παιδιών χορηγούνται λανθασμένες δόσεις φαρμάκων.
Τα αντιπυρετικά περιέχουν διάφορες φαρμακευτικές ουσίες όπως παρακεταμόλη, μεφαιναμικό οξύ ή ιβουπροφαίνη. Η ασπιρίνη που χρησιμοποιούσαμε παλιότερα για την ανακούφιση από τον πυρετό δεν πρέπει να δίνεται στα παιδιά γιατί μπορεί να προκαλέσει ένα σπάνιο, αλλά σοβαρό σύνδρομο (το σύνδρομο Reye), όταν χορηγηθεί σε παιδιά με ορισμένα ιογενή νοσήματα, όπως είναι η γρίπη.
Η χορήγηση δύο αντιπυρετικών φαρμάκων σε συνδυασμό για την αντιμετώπιση του πυρετού (συνήθης πρακτική στη χώρα μας ) πρέπει να γίνεται με προσοχή και καλό είναι να αποφεύγεται γιατί αυξάνει τον κίνδυνο της τοξικότητας και του κόστους.
Αν ο πυρετός είναι υψηλός θα βοηθούσε εκτός από το αντιπυρετικό κι ένα ολόσωμο μπάνιο με χλιαρό νερό (εφόσον το παιδί δέχεται).
Το παιδί που έχει πυρετό δεν χρειάζεται υπερβολικό σκέπασμα και πρέπει να μην είναι βαριά ντυμένο. Επίσης η θερμοκρασία στο δωμάτιο πρέπει να είναι κανονική Αντίθετα στη φάση που ανεβαίνει ο πυρετός ή το παιδί έχει ρίγος , κρυώνει και τότε φυσικά το σκεπάζουμε και δεν το κάνουμε μπάνιο.
Η χρήση των αντιπυρετικών τα τελευταία χρόνια ολοένα αυξάνεται. Χρέος του παιδιάτρου είναι να συμβουλεύει τους γονείς, έτσι ώστε να χρησιμοποιούν την ελάχιστη δυνατή θεραπεία , γιατί κανένα φάρμακο δεν στερείται παρενεργειών .Ένα παιδί μπορεί να έχει μηνιγγίτιδα με χαμηλό πυρετό ή μια ιογενή λοίμωξη του ανωτέρου αναπνευστικού με υψηλό πυρετό. Η διαφορά βρίσκεται στο «πόσο άρρωστο είναι το παιδί» κι όχι στο τα δείχνει το θερμόμετρο!!
Μαρία Ορφανού – Tσαλατσάνη
Παιδίατρος